LULJA(ANATHOS,FLOS)

Lulja  eshte organ  pe r shumim i  fareveshurave.Lulja  krijohet e  sythin  elules  dhe  quhet  sythi lulor.

Te  lulja  dallojm pjesen  STERILE dhe pjesen  FERTILE.

Pjesa  fertile  e lules  jane  THEKET  dhe pistili,ndersa  pjeset  sterile jane;SEPALET ,PETALET.BISHTI I LULES,SHTRATI.

sepalet kae ngjyr  te  gjelber  dhe  te  gjitha  se  bashku formojn  KUPEN  lules.

Petalet e lules  zakonisht kane  ngjyre te  ndryshme  dhe keto s  ebashku  formojne  KUROREN.

Te   gjitha  theket   e lules  formojne ANDRECEN.

Theku ndertohet  nga FILLI  DHE  ANTERA.

Pistili ndertohet nga  gjethet  pjelore  te  cilat  se  bahku  formojne GINECEN.

GINECEA eshte  e ndertuar  nga VEZORJA ,SHTYLLEZA dhe KREZA.

NE   vezore  ndodhen  ovulat ku pas  pllenimit  krijohet fara.

LULJA  E  CILA  NE SHTRATIN E  VET KA TRHEKET  DHE PISTILIN  QUHET  LULE  DYSEKSORE (monoike)

lulja  e cila  ka os e vetem theket  os e vetem  pistilin  quhet  lule  njeseksore (dioike).

MONOIKE-----LEJTHIA   ,ARRA,AHU.

DIOIKE---SHELNJA  BUNG.HITHRADHE  MANi.

Veqeri  e lules  eshte  simetria dhe mund te  jete  zigomorfe apo monosimetrike(kur  terheq  vetem ne nje  rrafsh).

por   kemi edhedisimetrike  ne dy rrafshe ,shum  rrafshe   polisimetrike.

                                                                POLINIZIMI(PJALMIMI)

Polinizimi paraqet  procesin e  bartjes se  thekeve  deri ne krezen i e pistilit.polinizimi  mund te jete  i kryqezuar ne mes  dy luleve  dhe  vetepolinizimi ne nje lule.

ANEMOGAMIA--bartja  e  polenit  me  ane te  eres

ZOOOGAMIA----=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-me   ane te  shtazeve.

HIDROGAMIA--- ME  ANE TE UJIT.

                                                              FRYTNIMI(PLLENIMI)

ështe  proces i  bashkimit   te  qelizes spirmale  me qelizen vezë dhe  ne kete  rast  formohet  zigota dhe  shendrrohet ne  embrionë.

                                                              FARA(semen)

paraqet  nje  struktur te bimeve dhe  krijohet ne  OVULE ,fara  paraqet nje  embrion te  ri dhe nje  pjese themelore frytit.

Kemi  dy  birje te  farave EPIGJELIKE dhe HIPOGJELIKE.

EPIGJELIKE--kur  kotiledonet dalin mbi  toke dhe HIPOGJENIKE--ku  kotiledonet  mbesin nen toke.

                                                             FRYTI(fructos)

Ështe organ i  cili krijohet  nga  pjesa  e  lules ose  e  gjithe  lulja .

Frytet te  cilat  krijohen vetem nga  vezorja  quhen fryte  te verteta.

ndersa frytet te  cilat  krijohen nga  gjithe  pjese  e lules  quhen fryte  jo te verteta .

Fytet  mund te  jenë FRYTE   TE  THATA,TE MISHTA  EDHE TE  LULESAVCE.

Frytet e  thata  kane  perikard te  fort  dhe ndertohen ng a  qelizat e vdekura  kur  piqen --GISHTAJA,SILIKA ,SILIKEZA.

-=-=-=    te mishta perikard te mishte dhe jane:KUMBULLA,MOLLA,QERSHIA.

----=== E  LULESAVE krijohen nga tere lulja ;MANI/

Fareveshura  ndahte  ne  dy graupe DIKOTILEDONET(MAGNALIOPSIDA)  dhe  NJEKOTILEDONET(LILOPSIDA).

        BAZA MOLEKULARE E  TRASHEGEMIS

GJENETIKA-eshte  dege  shkencore  e  biologjis  e  cila studion ligjshmerin e  procesit te trashigmeis dhe ndryshushmeris se vqerive te mqenieve  te gjalla .

Detyr  e  gjenetikes eshte  te hulumtoj shkaktaret dhe mekanizmat e  krijimit te  varibilitetit d.m.th te  dallimive mes  gjenerates (prinder-pasardhs) se  she mes individeve te te njejtes  gjenerat.                   

Me trashegemi shenojm aftesin e  organizmit qe te bartin ne  gjenerata vijuese veqorite e ngjashme dhe  e sigurojn zhvillimin e specific individual ne  kushte te caktuar te  ambientit .

Gjenetika sot degzohet en shum disiplina  shkencore   si:

GJENETIKA MOLEKULKARE-e  cila hulumton strukruren molekulare te  gjenit dhe produktet paresote  te tij  si  edhe  sintezen e proteinave

CITOGJENITIKA-e  cila hulumton   procesin e  trasheemis dhe te verabilitetit me analiza mikrodkopike te organeleve qelizore (kromozomeve)

GJENETIKA  E ZHVILLIMIT OSE  FIZIOLOGJENETIKA -  e  cila  hulumton procesin e  diferencimit gjate  zhvillimit ontogjenike (individual ) te organizmit.

GJETENTIKA E  PUPULACIONIT-hulumton strukturen gjentike te  populacionit natyror .

   ACIDET  NUKLEIKE  BARTES ETE TRASHIGIMIS

Jane:AND dhe ARN .

Molekulat e   and si matrial trashegues ka  tri veqeri , te cilat I karakterizon qeniet e gjalla ne tersi .

1)aftesia  e  vetproduktimit

2)aftesit et bartin inforbmata gjenetike

3)aftesia  e ndryshushmeris se  structures dhe  funksionit te vet me te cilen sqarohet ndryshushmeria e   organizmave ne natyre dhe evolucionin e tyre .

Keshtu acidet nukleioke  jane  bartese  te  informative gjenentike nga nje  gjenerate ne  tjteren (AND)si  dhe  bartese  te informative  gjenetike branda  qelizes(ARN)

Ndetimi dhe  struktura  e  AND .---molekula  e  and eshte polimere lineare dhe  perbehet

Prej  dy  zingjireve  komplemetar polinukleide antiparalel qe  perdredhen ne  mes  vete ne  form   spirale me drejtim te jejte  te  shtrirjes ,por  me kah te kundert.

Zingjiret mes  vete  lidhne me lidhje hidrogjenore duke  formuar  dy spirale

Nukleidi  si njesi themelore perbehen prej njeres nga  kater bazat azotike ,prej te cilave  dy jan purine –dyunazore (ADENIN-A DHE GUANIN-G)dhe   dy pirimidine –njeunazore (TIAMINA-T DHE CITOZINA-C)sheqerit deksosiribozes dhe  acidit fosforik .